Dubai çikolatasının ardından, Dubai cheesecake, Dubai baklavası hatta Dubai bombası: Furya nasıl başladı, ne yöne gider?
Son zamanlarda Türkiye ve dünya gündeminde Dubai çikolatası büyük yer kaplıyor. Öyle ki sosyal medyada üretilen videolardan tutun da “Evde Dubai çikolatası nasıl yapılır?” gibi tariflerin yer aldığı içeriklere her gün on binlercesi katılıyor.Hatta son günlerde Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde Dubai çikolatası ilanlarının yanında Dubai bombası, Dubai tatlısı, Dubai cheesecake da ilanları yer almaya başladı. Kökeni New York zannedilse de aslında Yunanistan’ın Samos Adası‘ndan çıkan cheesecake de, İzmir’in meşhur tatlısı İzmir bomba da yavaş yavaş yerini “Dubailileşen” türevlerine kaptırıyor. Bunların da ötesinde son olarak Edirne’de bir esnaf “Dubai baklavası” satışa sunarak baklava tartışmasını da açmış oldu.
Peki bu Dubai furyası nasıl bu kadar büyüdü? Dubai çikolatası gibi ürünlerin küresel bir fenomene dönüşmesinin altında hangi psikolojik nedenler yatıyor? Dubai çikolatası nedir? Dubai çikolatası nasıl çıktı? Dubai çikolatası nerede satılıyor? Dubai çikolatası tarifi nedir? Hem uzmanlar, hem çikolata için sıraya girenler, hem de esnaf konuyu anlattı.
‘Aldığım son üç kilo Dubai çikolatası yüzünden olabilir’
İstanbul’da ünlü bir şekerlemecinin Dubai çikolatası kuyruğundaki bir kadın “Popüler kültür birazcık ama bence insanlar denemeli. Ben bayılıyorum bu arada farklı farklı yerlerde denedim hatta son üç kilom bu çikolatadan dolayı olabilir. Bir de diyorum ki bir parça alıp bırakacağım ama asla bir parça ile kalmıyor. Bence herkesin denemesi gerekiyor” diye anlatıyor.
‘Baklava-kadayıf-çikolata karışımı gibi bir şey’
Bir başka müşteri de daha önce evde Dubai çikolatası yaptıklarını ve herkese tavsiye ettiklerini söyledi:
“Bizim deneyimimiz var hatta bu çikolata çıktığında ben diyetteydim daha bu kadar viral olmamıştı. Benim kızım evde yaptı yedi, çok lezzetli oldu. Sonra gelip dışarıda satılanları da tattık gerçekten çok lezzetli bir şey. Ağızda bıraktığı tat da çok keyifli. Sonra ikram ettiğim herkes aynı yorumu yaptı yani sadece bir çikolata değil. Hani baklava da yiyorsun gibi kadayıf da yiyorsun aynı zamanda çikolata da yiyorsun gibi. Onun dışında eleştirenler var; herkes her şeyi yaşıyor konu Dubai çikolatasına geldiği zaman mı abartı oluyor? Eğer bir çikolata alacaksam bunu tercih ederim. Herkese de tavsiye ederim.”
”Dörtte bir bütçeyle, eşinizi-çocuklarınızı mutlu edebiliyorsunuz’
Türkiye’de Dubai çikolatası tatmak isteyen insanların özellikle uğradığı ve uzun kuyruklar oluşturdukları bir mekan ise İstanbul Anadolu yakasındaki bir pastane. Pastanenin işletmecisi Bülent Bey, Dubai çikolatasının neden bu kadar popüler olduğunu şöyle anlatıyor:
“Hepimiz, pandemi öncesine kadar, sevdiklerimizle, haftada bir, belki iki kez, dışarıda yemek yerdik. Şimdi çok özel günlerimizi kutlamak için zorlukla gidebildiğimizi yerler, rutinimizdi. İki kişinin orta ve üzeri bir restoranda yemek yemesinin maliyeti, iki bin liradan başlıyor. Lüks tüketim gibi gözüken Dubai çikolatası ile, yani dörtte bir bütçeyle, eşinizi-çocuklarınızı mutlu edebiliyorsunuz. Sosyal medya tarafındaki popülarite ile ilgili kısmın nedenleri arasında da yine benzer bir nokta var. Dünyada çok popüler olmuş bir ürüne 450 liraya ulaşabiliyor, o ürünle özel hayatınıza bir renk katabiliyorsunuz. Dubai çikolatası, sosyal medyada milyarın üzerinde bir etkileşim almış. Dünya markası ayakkabı, çanta, parfümlerin toplamından fazla yani… On binlerce lira ile değil, 450 lira ile aldığınız bir hediyenin, şu periyottaki etkisi, o markalarınki kadar büyük neredeyse.”
‘Dubai çikolatasının popülaritesi grup dinamizmi, merak ve paylaşım istekleri gibi faktörlerin birleşimiyle açıklanabilir’
Klinik Psikolog Merve Kaymak Tokdaş, Dubai çikolatasının popülerliğinin kaynağını gözlem ve kolektif davranışla açıklıyor:
“Nedenlerden ilki sosyal kanıt. İnsanlar, davranışlarının çoğunu başkalarının davranışlarını gözlemleyerek şekillendiriyor. Eğer çok sayıda kişi Dubai çikolatasını beğeniyor ve onu denemek için kuyruklara giriyorsa, bu durum diğer insanların da bu çikolatayı denemek istemesine neden oluyor. Eğer bu kadar kişi beğeniyorsa, ben de denemeliyim düşüncesi devreye giriyor. Toplum içinde sosyal olarak kendini kanıtlama ihtiyacı doğuyor. Bir diğer nokta kolektif davranış. İnsanlar, belirli bir etkinlik veya nesne etrafında toplandıklarında birlikte hareket etme eğilimindedir. Bu, sosyal bağlılık ve grup dinamikleri ile ilgilidir. İnsanlar bir şeyin popüler olduğunu gördüklerinde, bunun bir parçası olma isteği doğar ve bu, onları sıraya girmeye yönlendirir. Hatta normalde hiç yapmayacakları yapamayacakları davranışları bile sergilerler.”
‘Bir şeyleri kaçırma korkusu da harekete geçiriyor’
Tokdaş, Dubai çikolatasının bu kadar viral olmasının altında insanların bir şeyi kaçırmaktan kaynaklanan korkunun yattığını belirtti:
“İnsanların uzun kuyruklar oluşturmasının bir diğer nedeni kayıp korkusu. Diğer adı ile FOMO. Bir şeyin kaçırılmasından kaynaklanan korku diyebiliriz. Eğer Dubai çikolatası belirli bir süre içinde sınırlı bir şekilde mevcutsa veya çok popülerse, insanlar “bir başkası deneyip ben denemedim” korkusuyla harekete geçebilirler. Kaçırmadan alayım, kaçırmadan deneyeyim gibi. Bir diğer nokta yenilik ve merak. İnsanlar yeniliklere ve alışılmadık deneyimlere ilgi gösterirler. Bu ilgi doğaldır. Dubai çikolatasının sıra dışı bir şey olarak sunulması, reklam çalışmalarının iyi yapılması, ismini başka bir kültürden alması insanların merakını daha da arttırmış olabilir. Günümüzde sosyal medya, bireylerin deneyimlerini paylaşma isteğini artırıyor. İnsanlar, yeni ve ilginç bir şeyi deneyimlediklerinde bunu sosyal medya üzerinden paylaşmayı, diğerleriyle deneyimlerini paylaşmayı seviyorlar. Bu da bir nevi “bir şeyin parçası olma” hissini besliyor. Sosyal medya da büyük bir puzzle ve insanlar bu puzzlenin parçası olmak istiyorlar.”
‘Gündemde yaşanan olaylar Dubai çikolatasına karşı yoğun ilgiliyi dolaylı bir yoldan artırmış olabilir’
Klinik Psikolog Merve Kaymak Tokdaş, son dönemde yaşanan olayların Dubai çikolatasına karşı yoğun ilgiyi dolaylı yoldan artırmış olabileceğini söyledi:
“Gündemde yaşanan olaylar Dubai çikolatasına karşı yoğun ilgiliyi dolaylı bir yoldan artırmış olabilir. Sonuçta son zamanlarda toplum olarak bizi mutlu edecek olaylar yaşamadık. Çikolatanın genel olarak mutluluk verdiği kaçınılmaz bir şey. Hele ki herkes tarafından merak edilen, kuyruklar oluşan bir çikolatanın bizi daha iyi hissettireceği beklentisi ile kendimizi kuyrukta da bulabiliriz. Özellikle bu noktada duygusal olarak açlığı, ya da olumsuz duygu deneyimini bastırma eğiliminde olan kişilerde belki bu çikolataya merak ve ilgide daha fazla olabilir.”
‘İnsanlar bir şeyin popüler olduğunu gördüklerinde ona daha fazla meyil ederler’
Psikolog Asel Yıldız ise insanların popüler olana daha fazla meyil ettiğini şöyle belirtti:
“Bu davranışlar toplumda hep olan davranışlar. Sosyal Kanıt (social proof) olgusu var mesela. Bu da şu demek insanların bir şeyin popüler olduğunu gördüklerinde ona daha fazla meyil etmeleri durumu. Yani bu da çığ gibi büyüyen bir talebi oluşturuyor. Bununla ilgili başka birçok olgu ve teori var. İnsanlar temel olarak davranışlarını sosyal yaşamdan etkilenerek şekillendiriyorlar. Grup Davranışı, kitle psikolojisi ve uyma davranışı gibi kavramlar da benzer şekilde bunu kanıtlıyor. Yani insanlar zaten her zaman sosyal yaşamdan hareket ederek davranışlarını seçiyor, bu hep böyle oldu. İnsan söz konusu olduğunda bunun tek bir cevabı yok ama genel anlamda sosyal kabul ihtiyacından bahsedebiliriz. Toplum tarafından kabul edilme ihtiyacı, “başkaları bunu yapıyorsa bu doğrudur, iyidir” inancı veya diğerlerinin tecrübe ettiği bir şeyi yapamamanın fırsat kaybı olarak görülmesi gibi motivasyonlardan bahsedebiliriz.”
Dubai çikolatası nasıl viral oldu?
Dubai çikolatası 2023 yılının Aralık ayında Dubai’de yaşayan Maria Vehera’nın sosyal medyada tadım videosuyla popüler oldu. Video bugüne kadar 80 milyondan fazla izlendi. Bu popüleriteden sonra binlerce aşçı ve yerel dükkan kendi tarifleriyle bu çikolatanın muadilini yaptı. Böylece günlük tek haneli olan siparişler günümüzde kapasitesini oldukça aştı.
Günde 500 tane üretiliyor: Dubai çikolatası nasıl ortaya çıktı?
Özellikle sosyal medyada viral olan Dubai çikolatasının hikayesi 38 yaşındaki Mısır asıllı Sarah Hamouda’nın ikinci çocuğuna hamileyken çikolata aşermesiyle başlamış. Yediği çikolataları beğenmeyince 2022’de ise Filipinli şef Nouel Catis Omamalin ile çikolata firması kurmuş. Bu firmanın adı “Can’t Get Knafeh” Türkçeye “Künefeye doyamıyorum” diye çevrilebilecek bir özel koleksiyonu olmuş. Hamouda hem verdiği röportajlarda hem de sosyal medya paylaşımlarında künefenin onun için çok önemli olduğunu çünkü Dubai’de yaşayan bir göçmen olarak ona kültürünü hatırlattığını belirtirken hiçbir aşamada bu çikolatanın dünyaca ünlü bir yiyeceğe dönüşeceğini düşünmediğini söylüyor. Söz konusu firma günde yalnızca 500 tane üretiliyor. “
Dubai çikolatası tarifi
Buçikolata kadayıf, fıstık ve tahin ezmesiyle oluşturulan iç harcın çikolatadan oluşan bir dış kabuğun içine doldurulmasıyla yapılıyor.
Dubai çikolatası nerede satılıyor?
Bu çikolatanın en önemli özelliği orijinalinin sadece Dubai’de teslimat yoluyla satılması. Ürün yerel saatle 14:00 veya 17:00’da online sipariş sitesi üzerinden sipariş edilebiliyor.
Dubai’de çikolata turları başladı
FIX firmasının bir temsilcisinin verdiği röportajda çikolataların bir paketi yaklaşık 18.50 dolarken altı kişiye yetecek bir kutunun fiyatının ise 105 dolar olduğu öğrenildi.
Çikolatanın dünyada bu kadar ünlü olmasının ardından birçok tur şirketi yurt dışındaki vatandaşlar için Dubai çikolatası turu başlattı.
Dubai çikolatasını için kimler seyahat ediyor?
Dubai’de bir çikolata firması, yaptığı anket çalışmasında Dubai’ye gelenlerin yüzde 17’sinin “Dubai çikolatası” için geldiğine işaret ediyor. 25 bin kişinin katıldığı ankete göre Dubai çikolatasının küresel seyahatlere göre tam dökümü şu şekilde:
